«Зәңгәр ягулык җылысы» бәйгесе

«Гаилә һәм мәктәп» журналы белән «Газпром трансгаз Казан» ҖЧҖнең уртак проекты.

Газ куркынычсызлыгы буенча викторина сорауларына җаваплар

Эшне башкаручы: Киров өлкәсе Нократ Аланы районы Иске Пенәгәр урта белем бирү мәктәбенең 4 нче сыйныф укучысы Галимуллина Диләрә Вазыйх кызы

Җитәкче: Татарстан Республикасы Кукмара муниципаль районы муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе “Шәһәр тибындагы Кукмара поселогы 4 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе”нең татар теле һәм әдәбияты укытучысы Галимуллина Зөлфия Марсил кызы

1.        Табадагы майга ут капты. Сез аны ничек сүндерер идегез?

Табадагы майга ут капкан очракта кичекмәстән газны, электроэнергия килүне туктатырга кирәк.  Табаның өстен капкач белән яки дымлы сөлге белән капларга кирәк. Кирәк булган очракта янгын сүндерүчеләрне чакыртырга кирәк.

 

 

Бел син, дустым, шуны онытма!

Газ белән шаярма!

Майлы табага ут капмасын дисәң,

Капкачын ябарга онытма!

2.        Газ чыгып, фатирда газ исе таралган булса, ут кабызырга яки сүндерергә ярыймы?

 

Әгәр беләсең килсә,

Хәвеф-хәтәр булмасын дисәң,

Газ исен сизсәң,

Сак бул, утны кабызма!

Тиз арада газовикларны, ярдәмгә чакыр!

Әгәр газ чыгып, фатирда газ исе таралса, ут кабызырга яки сүндерергә, шырпы яндырырга, электр приборлары белән кулланырга  һич ярамый. Хәтта телефоннан ярдәм чакырганда күршеләреңә кереп шалтыратырга кирәк.

3.        Төнлек  төтенне суырмаса, газ белән эшли торган суҗылыткычны кулланырга мөмкинме?

Суҗылыткычны урнаштыру

1. Газ белән эшли торган суҗылыткычны күбрәк кухняга урнаштыралар.

2. Суҗылыткычны  8 м3 дан да кечкенә булмаган бүлмәгә урнаштыралар.

3. Аппарат эшләгәндә бүлмәдә кислород кими. Шуңа күрә суҗылыткыч эшләгән вакытта һава керсен өчен бүлмәдә форточка ачык куела.

4. Суҗылыткычны төнлеккә төтенне яхшы суыра торган итеп һәм мөмкинлек булганда төнлеккә якынрак итеп урнаштыралар.

Төнлекнең төтенне суыруын шәм яндырып карап беләләр. Әгәр шәмдәге ялкын туп-туры янса, төнлек төтенне суырмый. Әгәр шәм ялкыны бераз авышыбрак янса, төнлек төтенне җитәрлек дәрәҗәдә суырмый, шуңа күрә суҗылыткычны тоташтырырга ярамый. Әгәр шәм ялкыны төнлек турысында сүнсә, төнлек төтенне яхшы суыра, курыкмыйча аппаратны тоташтырырга була.

Төнлек төтенне суырмаса суҗылыткычны эшләтү катгый тыела!!!

4.        Газ исе килгән очракта, нинди телефон номерын җыярга кирәк? 

    

Әй, дускаем, сиңа әйтәм,

Газовик булсын ярың.

Әгәр газ исен сизсәң,

04 кә тизрәк шалтырат!

 

5.        Фатирда газ исе килгәндә беренче чиратта нәрсә эшләргә кирәк?

Кичекмәстән газ приборлары белән куллануны туктатырга кирәк, прибордагы кранны ябарга.

                                          

Бинаны җилләтү өчен тәрәзәне яки форточканы ачарга кирәк.

Розеткадан телефон шнурын алырга кирәк.

 

Фатирдан барысын да чыгарыгыз, үзегез чыккач, ишекне нык итеп ябыгыз.

 

Газ хуҗалыгының авария хезмәтен 04 телефоны буенча чакырыгыз һәм аларны урамда көтегез.

 

 6.          Беренче  газ плитәсе кайчан  барлыкка килә?                                                                                                                                                  

 

17 гасыр ахыры 19 нчы гасыр башында газ промышленносте үсә башлый. Ташкүмердән алынган газны Европаның күп кенә илләрендә яктылык чыганагы итеп кулланалар. Ә 1925 елда Петербург урамнарында 3 меңнән артык газ фонарьлары, ә йортларда 10 мең газ плитәсе кулланыла башлый.  19 нчы гасыр ахырында электр җылыткыч белән эшләүче плитәләр дә уйлап табыла.

Газ плитәләре беренче буларак СССРда 30 нчы еллар башында, нигездә 1932 нче елда кулланыла башлый.  Беренче газ плитәсе Франциядә Россиягә караганда 100 ел элегрәк уйлап табыла.  Аны Парижда 1837 нче елда де Мерле уйлап таба. Ә икенче уйлап табучы – д`Эльснер 1848 нче елда аны камилләштерә. Ләкин иң камилләшкән газ плитәсен уйлап табучы булып 1857 нче елда Роже де Бовуар санала. Аның инструкциясе 1857 нче елның 23 маенда «Монд иллюстре» журналында басылып чыга һәм шул көн газ плитәсенең туган көне дип исәпләнә башлый.

7.         Сөрем газы белән агуланганда, беренче ярдәм ничек күрсәтелә?

 Сөрем газы белән агулану өчен бик аз күләмдәге доза да җитә. Сулый торган һавада 0,08% сөрем газы булса, баш авырта һәм тын кысыла башлый. Әгәр дә сөрем газы концентрациясе 0,32% ка җитсә, кеше параличлана һәм аңын югалта (якынча 30 минуттан үлә).

 

Сөрем газы белән агуланганда беренче ярдәм күрсәтү схемасы.

1. Сөрем газы белән агуланучыны кичекмәстән саф һавага алып чыгарга.

2. Әгәр аны саф һавага алып чыгу мөмкинлеге булмаса, форточканы, ишекне ачарга. Кирәк булган очракта тәрәзәне ватарга мөмкин.

 

3. Кичекмәстән ашыгыч медицина ярдәме машинасын чакырырга.

4. Агуланган кешенең якаларын ычкындырырга, кысып торучы киемнәрен салдырырга.

 

5. Башына һәм күкрәгенә салкын сулы компресс яки бозлы шешә куярга.

 6. Чигәләрен уксус яки нашатыр спирты белән уарга.

7. Агуланучыга кайнар чәй яки кофе эчертергә (әгәр ул аңын югалтмаган булса). Содалы су (1 литр суга 1 аш кашыгы сода) бирергә мөмкин.

8. Әгәр агуланучы аңын югалткан булса, 5 минут саен нашатыр спирты иснәтеп торырга кирәк. Нашатырлы мамыкны борын очыннан ерак куймаска кирәк.

9. Әгәр сулыш алмаса, ясалма сулыш һәм йөрәгенә массаж ясарга кирәк.

10. Агуланучы аңына килгәч, куе кайнар чәй эчертегез, 2-3 стакан чәй аның хәлен яхшыртачак.

Сөрем газы белән агуланучыга ярдәм күрсәткәндә үзеңне дә агуланудан сакларга кирәк. Агуланучыны тышка тизрәк алып чыгарга һәм борыныгызны чылатылган кулъяулык яки марля белән каплагыз.

Еш кына сөрем газы белән караучысыз калган балалар, йоклаган исерекләр һәм наркоманнар агулана.

 

Күп очракта сөрем газы белән агулану янгын вакытында да күзәтелә.

 

Мондый күңелсезлекләр булмасын өчен газ белән эшләү кагыйдәләрен саклыйк.

 

 

Кеше гомере бер генә бит,

Кадерен белеп яшик!

Газ белән сак кыланып,

Гөрләшеп кенә яшик!